De strijd tegen de armoede blijft ook in deze vakantieperiode erg actueel voor wie ervan kan genieten. Inflatie, talrijke crisissen, klimaatverandering, al deze risico’s dreigen de ongelijkheid te vergroten en meer mensen in armoede te storten. Dit is niet het moment om de moed te laten zakken. Eén instrument heeft zijn doeltreffendheid bewezen: microkrediet. Zoals uit recente studies blijkt, stelt het kwetsbare personen in staat om op een duurzame manier opnieuw op de arbeidsmarkt te integreren. Volgens microStart1 (België) bedraagt het integratiepercentage dankzij het begeleide microkrediet 82%; een uitzonderlijk percentage dat volgens een studie van Adie2 (Association pour le Droit à l’Initiative Économique, Frankrijk) zelfs 93% bedraagt.
Microkrediet zit fors in de lift in Europa. In 2019 bedroeg het totale aantal actieve kredietnemers 1,26 miljoen en het bruto uitstaande microkrediet 3,7 miljard euro3.
Funds For Good Impact wil hieraan bijdragen door kwetsbare personen of mensen met een sociaal project te steunen door hen een erelening (met 0% rente) toe te kennen, bovenop een microkrediet dat zij van haar partners heeft verkregen. Sinds 2013 zijn meer dan 970 projecten opgestart, die meer dan 1.100 banen hebben opgeleverd.
Ongeacht het land kunnen mensen dankzij microkrediet hun inkomen verhogen, betere toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting bekomen. Wie ervan geniet wordt minder kwetsbaar.
Microkrediet is meer dan 300 jaar oud
Microkrediet is niet nieuw! In 1720 zou Dean Jonathan Swift4 in Dublin de eerste zijn geweest die kleine bedragen leende aan arme ambachtslieden in de stad. In 1849 richtte Pierre-Joseph Proudhon in Frankrijk de Banque du Peuple op, die gratis kredieten verstrekte (zij overleefde slechts enkele weken, maar inspireerde andere banken). In 1864 richtte Friedrich-Wilhelm Raiffeisen de eerste onderlinge kredietcoöperatie in het Rijnland op met als doel onderlinge zekerheden te bieden aan banken zodat arme boeren krediet konden krijgen. Het concept verspreidde zich vervolgens naar Canada, de Verenigde Staten en Afrika.
Muhammad Yunus5, oprichter van de Grameen Bank in 1983 in Bangladesh en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in 2006, heeft er in belangrijke mate voor gezorgd dat het concept in de hele wereld bekendheid heeft gekregen. Het verschilt vooral van het traditionele krediet doordat het zich richt op mensen die in een precaire situatie verkeren en uitgesloten zijn van het traditionele banksysteem, en doordat de criteria en garanties voor het verkrijgen ervan worden aangepast.
Een gemeenschappelijk doel, verschillende modaliteiten
Microkrediet wil mensen die door sociale uitsluiting worden bedreigd, weer economisch actief maken. Op het terrein wordt dit op verschillende manieren bereikt, afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden. In ontwikkelingslanden ligt de nadruk op de bestrijding van extreme armoede6, terwijl in Europa de nadruk ligt op financiële inclusie en het creëren van werkgelegenheid.
In de ontwikkelde landen is de financiële sector goed gestructureerd, terwijl de mensen in opkomende landen vaak geen toegang hebben tot formele financiële diensten en gedwongen zijn een beroep te doen op private geldschieters, vrienden of familie, of zelfs informele financiële diensten zoals tontines7.
Het feit dat aanvragen voor conventionele financiering worden afgewezen is hoofdzakelijk te wijten aan het ontbreken van een rechtsgrondslag voor projecten in ontwikkelingslanden, terwijl in Europa bedrijven duidelijk geregistreerd zijn. De weigering van financiering wordt vaak ingegeven door ontoereikende zekerheden, vanwege de korte historiek van de onderneming of haar gebrek aan eigen vermogen.
De bedragen van de microkredieten lopen sterk uiteen. Het is duidelijk dat financiële behoeften verband houden met de levensstandaard. In opkomende landen liggen deze leningen in de orde van grootte van 200 euro, terwijl zij in Europa variëren van 525 tot 25.000 euro.
In opkomende landen worden vaak leningen verstrekt aan groepen mensen die hoofdelijk aansprakelijk zijn, tegen extreem hoge rentes. In Europa is de verantwoordelijkheid vaker individueel, hoewel een lening soms aan verschillende personen binnen één project kan worden toegekend. De rente is er veel lager, gemiddeld 8%. Dit percentage houdt ook verband met het feit dat in Europa de financiële instellingen hun leningen veiligstellen door middel van een zekerheid, terwijl dit in de opkomende landen niet het geval is.
Een enorm financieringstekort
Elk jaar worden in België meer dan 100.000 ondernemingen opgericht, waarvan bijna 90% micro-ondernemingen zijn. Ondanks de crisis blijft de wil om te ondernemen intact, zoals blijkt uit het aantal vennootschappen in het land (1.049.163 in 2020 tegenover 974.721 in 201811 ).
Ondernemerschap is ongetwijfeld een oplossing voor inclusie en het scheppen van werkgelegenheid voor mensen aan de rand van de arbeidsmarkt12.
Veel van de 100.000 ondernemingen die jaarlijks in België worden opgericht, hebben moeite om toegang te krijgen tot bankkrediet, omdat banken terughoudend zijn om kleinschalige projecten in de opstartfase te financieren. Dit geldt met name voor bepaalde sectoren die als risicovoller worden beschouwd, zoals de horecasector.
Microfinancieringsinstellingen (MFI’s), kleine coöperatieve banken of sommige overheidsactoren proberen dit financieringstekort op te vullen.
Ondanks de sterke groei is de microfinancieringsmarkt in Europa nog steeds onderontwikkeld. In België slagen alle microkredietspelers erin om slechts ongeveer 1.000 mensen per jaar te bereiken, terwijl de vraag op ons grondgebied op ongeveer 50.000 microkredieten wordt geschat!
Ondanks de positieve resultaten hebben de microfinancieringsinstellingen in Europa nog steeds veel overheids- en privésteun nodig om beter aan de marktvraag te kunnen voldoen. Vooral om kleine en middelgrote instellingen die niet over de middelen beschikken om hun groei te financieren, te professionaliseren, te digitaliseren en projectleiders kwaliteitsondersteuning te bieden.
De middelen worden weliswaar verstrekt door privé- en overheidsinstellingen of door organisaties zonder winstoogmerk, maar dit is onvoldoende: er is nog steeds behoefte aan microfinanciering in Europa, die volgens een studie van de Europese Commissie en het Europees Netwerk wordt geraamd op 850 miljoen over twee jaar. De conclusie van de studie is dat de beste oplossing erin zou bestaan één of meerdere fondsen voor dit thema op te richten.
Deze vaststelling ligt aan de basis van de lancering van het ImpaktEU-fonds, dat wordt gesteund door Inpulse en Funds For Good en met de steun van het Europees Microfinancieringsnetwerk.
Onze samenleving zit vol talent dat nu geen kans krijgt, van mensen die uit de precaire situatie willen geraken door hun eigen bedrijf op te richten. Laten we niet vergeten dat het niet de armen zijn die armoede veroorzaken, maar een falend systeem en een gebrek aan communicatie over bestaande oplossingen. Meer dan 80% van de starters zegt dat zij niet op de hoogte zijn gebracht van andere mogelijke financieringsoplossingen toen hun kredietverstrekker weigerde.
Referenties:
- Integratiepercentage: MicroStart studie
- Integratiepercentage: Adie studie
- Cijfers Europa: Microfinanciering in Europa: verslag over het onderzoek van 2020
- www.paperblog.fr/4210275/dates-clefs-de-la-microfinance-selon-l-afd
- Muhammad Yunus: geboren in 1940 in Bangladesh, is een econoom en ondernemer die bekend is geworden door de lancering van het Grameen-programma in 1977, waarbij de armste mensen vertrouwen kregen en toegang kregen tot krediet. Grameen groeide uit tot een bankinstelling in 1983, en enkele jaren later begon het model naar het buitenland te worden geëxporteerd.
- Extreme armoede: zoals gedefinieerd door de VN en internationale organisaties, leven van minder dan het equivalent van 1,25 dollar per dag.
- Tontine: Een vereniging van mensen die geld bijeenleggen om een lijfrente te ontvangen die kan worden overgedragen aan de overlevenden.
- Potentieel van de Belgische markt: microStart
- Cijfers Europa: Microfinanciering in Europa: verslag over het onderzoek van 2020
- Statistieken over kleine en middelgrote ondernemingen in België
- Potentieel van de Belgische markt: microStart
- Convergentie: Het onbenutte potentieel van microfinanciering in Europa
- Volgens verschillende studies van Graydon, Unizo en UCM
